Numizmatyka, formalnie rzecz ujmując, to nauka pomocnicza historii, która zajmuje się badaniem monet (jej nazwa wywodzi się od greckiego słowa nomisma – moneta), banknotów oraz innych znaków pieniężnych. Numizmatyka klasyfikuje monety, analizuje znaki mennicze, ustala kręgi, w których dane monety były użytkowane oraz określa ewentualne funkcje dodatkowe wybranych monet. Pod lupę bierze się nie tylko historyczna wartość numizmatów, ale również ich stronę estetyczną i techniczną – szeroka wiedza o numizmatach pozwala wyjaśniać i interpretować liczne fakty historyczne i procesy dziejowe.
Powszechnie jednak numizmatyka kojarzy nam się przede wszystkim z wyjątkowym hobby, związanym z kolekcjonowaniem monet. Co każdy z nas o numizmatyce wiedzieć powinien i czy każdy może sobie pozwolić na takie hobby? Czy kolekcjonowanie monet może być czymś więcej niż tylko pasją? Kiedy można mówić o numizmatyce jako inwestycji?
Numizmatyka – najważniejsze informacje
Numizmatyka
jako nauka i hobby skupia przede wszystkim pasjonatów starych monet,
ale również orderów i medali, rozmaitych żetonów, banknotów oraz różnego
rodzaju giełdowych papierów wartościowych.
Podstawowe pojęcia dotyczące klasyfikacji monet
Każda
osoba, która interesuje się numizmatyką lub chce zająć się tym hobby na
poważnie, powinna znać podstawowe hasła i terminy z tej dziedziny,
pozwalające swobodnie komunikować się z innymi kolekcjonerami monet.
- Gatunek monety – to zbiór cech monety, dzięki którym można przypisać je do określonej grupy numizmatów, charakteryzujących się np. podobnymi cechami metrologicznymi, wagą lub próbą… (np.: denar, grosz, drachma czy talar).
- Typ monety – numizmaty oznaczone tym samym wyobrażeniem, najczęściej pochodzące z jednej emisji monet.
- Odmiana monety – odmiany monet występują w obrębie jednego typu monet, to numizmaty wybite tą samą parą stempli.
- Próba – podobnie jak w jubilerstwie, termin oznaczający zawartość czystego kruszcu w numizmacie.
Poza
tymi podstawowymi terminami, kolekcjonerzy numizmatów z różnych okresów
historycznych, mogą spotkać się z pojęciami charakterystycznymi dla
danego wieku czy okresu w dziejach. Na przykład w średniowieczu
zleceniodawcę emisji monet nazywano panem menniczym, a hasło renovatio monetae
oznaczało średniowieczną wymianę monety na nową (oczywiście na
warunkach korzystnych dla wspomnianego wcześniej pana menniczego).
Może Cię zainteresować: Jak wycenić stare monety?
Nauki poboczne numizmatyki
Przyjmuje się, że numizmatyka jako hobby zajmuje się nie tylko monetami, ale również innymi wartościowymi przedmiotami i papierami, m.in. orderami i medalami czy akcjami i obligacjami. Okazuje się jednak, że obok numizmatyki – nauki istnieją nauki poboczne, które wyodrębniły się z numizmatyki i są dedykowane rozmaitym przedmiotom nie będącym monetami. O jakich nauka mowa?
- Egzonumia – to nauka, która zajmuje się obiektami, które są podobne do monet, ale nie były i nie są oficjalnymi obiektami. To właśnie w ramach tej nauki klasyfikuje się, bada i opisuje m.in. różnego rodzaju żetony, a także ordery i medale. Nazwa tej nauki pochodzi zresztą od dwóch słów: greckiego exo (oznaczającego poza) oraz łacińskiego nummus (oznaczającego monetę) i oznacza właśnie obiekty niebędące monetami, choć nawiązujące do nich kształtem i wielkością.
- Notafilia – to nauka, która zajmuje się badaniem tzw. papierowych znaków pieniężnych oraz banknotów. Mimo że banknoty, jako papierowa forma środka płatniczego, były już znane i stosowane w VII wieku w Chinach i w XVI wieku w Europie, to do wyodrębnienia notafilii z numizmatyki doszło dopiero w latach 20. XX wieku, kiedy w Niemczech zaczęto emitować Notgelty (pieniądze zastępcze). Intensywny rozwój tej nauki pobocznej obserwuje się od lat 70. XX wieku.
- Skypofilistyka – to najnowsza gałąź numizmatyki, która zaczęła się wyodrębniać i rozpowszechniać w Europie w dwóch ostatnich dziesięcioleciach XX wieku. To nauka zajmująca się kolekcjonowaniem, klasyfikacją, badaniem i opisywaniem akcji i obligacji oraz innych papierów wartościowych z giełd.
Chcąc więc być maksymalnie precyzyjnym w określaniu
swojego hobby można interesować się ogólnie numizmatyką oraz np.
notafilią czy skrypofilistyką.
Kolekcjonowanie monet i banknotów – hobby dla każdego!
Numizmatyka kojarzy nam się wyłącznie z aukcjami, na których mosiężne krążki osiągają nawrotne ceny, sięgające nawet kilkuset tysięcy złotych? Zdarzają się i takie okazy! Jednak specjaliści zgodnie przyznają, że pasja związana z kolekcjonowaniem monet wcale nie musi oznaczać konieczności wydawania fortuny! Kolekcjonowanie można zacząć od przeglądnięcia babcinych słoików (oczywiście za zgodą seniorki!) z monetami i banknotami – być może wśród nich trafi się okaz, który już wyszedł z użytku lub monety kolekcjonerskie, wypuszczone z jakiejś okazji. Dla współczesnej młodzieży oryginalne będą choćby polskie monety i banknoty PRL. Dobrym pomysłem będzie również przeglądnięcie własnych portfeli i skarbonek – być może uda nam się trafić na jakiś wyjątkowy okaz, choćby destrukt menniczy.
Jakie są ceny monet polskich?
Popularniejsze, stare monety można również kupić za kilka, kilkanaście
lub kilkadziesiąt złotych na aukcjach internetowych lub targach staroci,
a także wymienić się z innymi kolekcjonerami podczas różnego rodzaju
spotkań i zlotów. Te mniej popularne, występujące w krótkich emisjach
(typach i/lub odmianach) mogą kosztować od kilkuset do nawet kilku
tysięcy złotych za sztukę.
Sprawdź również: Numizmatyka – czy moneta ze strychu może być warta kilka pensji?
Numizmatyka – inwestycja dla zamożnych
Jeśli dysponujemy większymi środkami, a nasza pasja kolekcjonowania starych monet poparta jest pogłębioną wiedzą – możemy potraktować numizmatykę jako świetny sposób na inwestycję pieniędzy. Warto mieć świadomość, że wartość większości numizmatów rośnie wraz z upływem czasu. Z każdym rokiem czy dziesięcioleciem stają się przecież starsze, a co za tym idzie – cenniejsze. Podczas cyklicznie organizowanych aukcji licytowane są monety (i nie tylko! również medale czy ordery) oryginalne, występujące w pojedynczych egzemplarzach w Europie lub na świecie.
Gabinet Numizmatyczny D. Marciniaka
Szukając informacji o monetach i numizmatyce w ogóle – trafiliśmy na stronę Gabinetu Numizmatycznego D. Marciniaka. Urzekło nas motto Gabinetu: my nie sprzedajemy, my rozbudzamy emocje. I jeszcze to: przenosimy przeszłość w przyszłość. Obydwa hasła doskonale podsumowują to, co w hobbistycznym kolekcjonowaniu numizmatów jest najważniejsze: pełne emocji odkrywanie historii zapisanej w niewielkich monetach i chęć zabezpieczenia pamięci o niej dla przyszłych pokoleń.
Gabinet Numizmatyczny działa w Warszawie, przygotowuje (samodzielnie i we współpracy z innymi podmiotami) liczne spotkania pasjonatów numizmatyki oraz aukcje, na których można nabyć wyjątkowe numizmaty. To również miejsce, w którym bezpłatnie i bez żadnych zobowiązań można oszacować wartość swoich numizmatów (zgłaszając się osobiście lub wysyłając zdjęcia monet). Uwaga: pasja i zaangażowanie właściciela Gabinetu są… zaraźliwe! Jeśli zastanawiasz się czy to hobby właśnie dla Ciebie – prawdopodobnie wpadniesz jak przysłowiowa śliwka w kompot.
