Komputer czy laptop są urządzeniami, które podczas pracy generują dużą ilość ciepła. Z jednej strony jest ono naturalną konsekwencją przełączania tranzystorów w układach scalonych, które im wydajniej pracują, tym więcej produkują energii. Z drugiej wysoka temperatura szkodzi wrażliwym elementom elektroniki, dlatego wymaga obniżenia przez odprowadzenie nadmiaru ciepła. Do tego celu wykorzystuje się komputerowe układy chłodzenia.
Dlaczego komputer się przegrzewa?
Każde urządzenie, które nagrzewa się podczas pracy wymaga zastosowania odpowiedniego systemu chłodzenia. Problem ten powstaje również w komputerach. Szczególnie w laptopach, w których wszystkie podzespoły są zamknięte w ciasnej przestrzeni, znalezienie efektywnego sposobu przy ciągle wzrastającej wydajności jest niezwykle trudne. Dlatego jednym z częstszych powodów awarii takich urządzeń są wyłączenia spowodowane przegrzaniem.
Wielu mniej obeznanych użytkowników pecetów zastanawia się, jak to możliwe, że nowy komputer zaraz po jego zakupie nie sprawiał takich problemów. Chociaż pojawienie się problemu sugeruje awarię urządzenia, najczęściej jest efektem niewłaściwej eksploatacji lub zaniedbania. Nie pomogą wówczas czyszczenie z wirusów czy wymiana podzespołów, ale niezbędna będzie konserwacja układu chłodzenia.
Jak działa układ chłodzenia w komputerze?
Typowy układ chłodzenia w komputerze stacjonarnym i laptopie składa się z radiatorów i wentylatorów umieszczonych na różnych podzespołach. Ich zadaniem jest odprowadzanie nadmiaru ciepła oraz zapewnienie przepływu powietrza, które wentyluje i jednocześnie chłodzi przestrzeń wewnątrz obudowy. Radiatory są wykonane z materiałów o bardzo dobrym przewodnictwie cieplnym i charakteryzują się dużą powierzchnią. Uzyskuje się ją przez stosowanie formy użebrowania lub grzebienia.
Pasta termoprzewodząca i termo-pady
Umieszczenie radiatora na procesorze standardowym czy graficznym nie jest wystarczające do zapewnienia optymalnej wymiany ciepła. Brak pełnego kontaktu pomiędzy elementami powoduje, że znajdujące się w szczelinach powietrze izoluje je, a odprowadzanie ciepłą następuje tylko w miejscach kontaktu. Aby poprawić efektywność radiatorów stosuje się specjalne pasty termoprzewodzące lub termopady.
Są to specjalne produkty o wysokim przewodnictwie cieplnym oraz elastyczności, dzięki której szczelnie łączą powierzchnię procesora i radiatora. Wyeliminowanie bąbli powietrznych gwarantuje znacznie wydajniejsze chłodzenie. Niestety zarówno pasty, jak i termopady wraz z upływem czasu ulegają zużyciu. Następstwem jest zmniejszenie powierzchni kontaktu i obniżenie zdolności odprowadzania ciepła przez radiator. To jeden z powodów przegrzewania się komputera.
Brud i kurz w wnętrzu obudowy komputera
Kiedy program diagnostyczny taki jak CoreTemp czy GPU-Z pokazuje wyniki, które przekraczają dopuszczalne normy, warto zastanowić się nad tym, kiedy ostatnio urządzenie było czyszczone. O tym jak wiele szkód może wyrządzić kurz łatwo się przekonać przecierając dłonią po powierzchni mebli czy telewizora. Po kilku dniach bez ich wycierania warstwa brudu jest wyraźnie widoczna. Nietrudno sobie wyobrazić jego ilość wewnątrz obudowy, gdzie nie tylko kurz jest przyciągany przez ciepło, ale też sprzątanie odbywa się raz na kilka lat.
Kurz i zanieczyszczenia mogą pełnić podobną rolę jak bąble powietrza pomiędzy podzespołami. Dodatkowo zgromadzone na powierzchni radiatora czy innych części tworzą warstewkę, która ogranicza wymianę ciepła pomiędzy elementem a otoczeniem. Przypomina to nieco nakrywanie kocem, który zatrzymuje ciepło pod powierzchnią. To kolejny powód przegrzewania się peceta.
Jak zapobiec przegrzewaniu się komputera?
Problem z wyłączaniem się urządzenia po nagrzaniu do temperatury krytycznej mógłby nigdy nie zaistnieć, gdyby użytkownik odpowiednio zadbał o swój komputer czy laptop. Wbrew pozorom nie różnią się one od roweru, który szanujący się pasjonat poddaje konserwacji przed zimą i smarowaniu oraz regulacji przed kolejnym sezonem.
